لذت متن و ویرایش دوم

ویرایش و بازخوانی و اصلاح و بازاندیشیِ نوشته ها و گفته ها و کرده ها، بی شک امری خجسته است. کاش یاد بگیریم روز به روز پیراسته تر کار کنیم.

وقتی ویرایشِ دومِ لذت متن به دستم رسید کاملاً شادمان بودم که بدانم چه شده. منظور از ویرایشِ دوم که در بالایِ کتاب زده شده چیست. آنچه در پی می خوانید نتایجِ این کنجکاوی است.
ویرایشی که در لذت متن صورت گرفته، از منظری خاص، چند سویه است*.
1. اولین نکته که از پسندیده ترین مواردِ ویرایشِ انجام شده، اصلاحاتِ زبانی و روان و زیباتر شدنِ قلم است. مترجم/ویرایش در این ترجمه در بسیاری جاها نوشته را با دوباره خوانی ها و دقت هایِ بیشتر، متن را زیباتر و آراسته تر کرده و این موارد هم همه زمانی صورت گرفته اند که اگر همان صورتِ پیشین هم می ماند، اشتباه یا ایرادی در کار نبود. صرفاً زیباتر شدنِ متن مدّ نظر بوده. مثلاً:
1.1. چیزی چون لب زدنی(ص17)
راه اش از میان لب زدنی می گذرد(ص23)
1.2. به من میل دارد(ص18)
به من مشتاق است(ص24)
1.3. حد فاصل آن دو، آن گسل، آن شکاف، است که شهوت انگیز می شود.
گسلِ بین این و آن است که شهوت انگیز می شود.

2. مواردی که در متنِ اول اصلِ واژه ها در متن نبوده، این بار گنجانده شده یا بالعکس.
2.1. لایه لایگی معنازایی(ص26)
(ص31) (significance) لایه لایگیِ معنازایی
2.2. زبان واره ی اجتماعی(ص43)
اجتماعی(ص48) (parler) زبان واره ی
3. مواردی که غلطی تایپی بوده و اصلاح شده:
3.1. هموراه(ص70)
همواره(ص74)
4. یکی از مواردی که از همه پرسش انگیزتر است، تغییراتی است که در واژگان یا عبارات داده شده و تقریباً معنا به کلی عوض شده و از واژه یا عبارت، و در نهایت از جمله مفهومِ دیگری فهمیده می شود. از آنجا که این مورد نسبتاً مهم تر و تأمل انگیزتر از مواردِ دیگر است، نمونه هایِ بیشتری را نشان می دهم:
4.1. متنِ لذت بخش همان بابلِ کیفردیده است.(ص16)
متن لذت بخش همان بابلِ بخت یار است.(ص22)
4.2. این "شخص" خواننده نیست که وجودش برای من ضرورت دارد(ص17)
این "شخص" دیگری نیست که....(ص23)
4.3. لذت متن همین آنِ بی پشتوانه، ناممکن، و ...(ص19)
لذت متن همین آنِ تحمل ناپذیر، ناممکن، و...(ص25)
4.4. سازشی که با هم به آن می رسند(ص19)
سازشی که به نمایش می گذارند(ص25)
4.5. عرف اسلوب ها(ص20)
حایل اسلوب ها(ص26)
4.6. مزخرف گویی ها(ص21)
بدیهه گویی ها(ص26)
4.7. و نه بر سستیِ خواننده ی خویش(ص25)
و نه بر سستی ساده ی خوانش خویش(ص31)
4.8. زمین شناسانه(ص25)
غارشناسی(ص31)
4.9. بسط(ص25)
مصداق(ص31)
4.10. فراغ بالِ خوانندگانِ گذشته(ص26)
فراغ بالِ خوانش هایِ گذشته(ص32)
4.11. قانون ستیزی(ص35)
ناسازگاری(ص35)
4.12. مدرنیته پیوسته در نابودی این مبادله می کوشد(ص39)
مدرنیته در فرارَوی از این مبادله می کوشد(ص44)
4.13. مصرف انبوه(ص39)
ارتباطات همگانی(ص44)
4.14. متن مستلزم یک خلاقیت کلاً بطئی است(ص41)
متن مستلزم یک خلاقیت کلاً نا مستقیم است(ص46)
4.15. لباس ها، ورق ها، دست مال ها(ص42)
سفره ها، ملافه ها، حوله ها(ص479)
4.16. نیچه دنیای زبان را عرصه ی ...(ص45)
او دنیای زبان را عرصه ی...(ص499
4.17. بن مایه های اخلاقی(ص48)
وحدت اخلاقی(ص52)
4.18. بدنهادترین(ص57)
حزن انگیزترین(ص62)
4.19. بهره(ص79)
شادی(ص82)
5. کم یا زیاد شدن هایِ متن:
5.1. در کبرای سورو ساردی تناوب موجود ...(ص21)
در کبرای سورو ساردی(که توسط سولرس و خود مولف به فرانسه ترجمه شده) تناوب موجود...(ص26)
5.2. زبان خود را در جای دیگری(ص21)
زبان شالوده ی خود را در جای دیگری(ص27)
5.3. لذت متن را نمی توان به یک نیاز فیزیولوژیک فرو کاست.(ص31)
لذت متن فروکاست پذیر به کارکرد دستوری آن(به"متن ظاهری") نیست، هم چنان که نمی توان آن را به یک نیاز فیزیولوژیک فروکاست.(ص37)
5.4. باید از یک "لذت" خاص یاد کنم.(ص39)
باید از یک "لذت" خاص، صرف سرمستی"لذت تام"، یاد کنم.(ص39)
5.5. ما تسلیم جمله و، چنان که در فرانسوی می نامیم، عبارت می شویم.
ما تسلیم جمله می شویم.
6. در بسیاری جاها ساختارِ ظاهریِ متن متفاوت شده است. یعنی پاراگراف بندی ها و دیگر تقسیم بندی هایِ پاره پاره ی متن در ویرایشِ جدید تفاوت پیدا کرده. این مورد نمی دانم چه دلیلی می تواند داشته باشد. چرا که مواردِ دیگر به مترجم و ترجمه ی او و ویرایشِ ترجمه ارتباط دارند، اما این مورد که قطعاً متکی به متنِ اصلی باید باشد، دلیلِ تغییرش مشخص نیست.
تغییر دیگر در این زمینه پرانتزها، گیومه ها، ایتالیک ها، تیره(بُلد)ها، است. در بسیاری موارد این مسائل تغییر کرده اند.
7. واژگانِ سره و فارسی به عربی یا انگلیسی و بالعکس تغییر داده شده اند.
7.1. سیماچه(ص31)
فیگور(ص36)
7.2. دیوانه وار(ص37)
هیستری آسا(ص42)
7.3. پس ماندی از لذت پرستی
بقایای لذت پرستی
7.4. پی رنگ ها(ص43)
طرح و توطئه ها(ص48)
7.5. انگاره دان زبان(ص50)
تصویرسراهای زبان(ص54)
و.... و... و... .

به هر رو این ها و مواردی از این قبیل در محدوده ی ویرایشِ انجام شده در این متن هستند. بعضی چنان که آشکار است به جا و توجیه پذیرند و بعضی(مثلِ موردِ 6) نیازمند توضیح هستند.
درنهایت باید چنین کارهایی را ارج نهاد تا همه بیاموزند مُدام خود و کارهایشان را ویرایش کنند.

............................................................................
پی نوشت:
* در تمام نمونه ها، مورد اول به چاپِ اولِ لذتِ متن اشاره دارد. و مورد دوم به ویرایشِ دوم.
_ رولان بارت(1382). لذت متن. ترجمه ی پیام یزدانجو. تهران: نشر مرکز. چاپ اول.
_ رولان بارت(1383). لذت متن. ترجمه ی پیام یزدانجو. تهران: نشر مرکز. چاپ اول ویراست دوم.